Kardeş kıskançlığı, genellikle yeni bir kardeşin doğumu sonrası ortaya çıkan duygusal bir çatışma ve rekabet halidir. Çocuk, yeni doğan kardeşini bir tehdit olarak algılayabilir, bu da onun aile içindeki konumunu ve dikkat payını tehlikede hissetmesine yol açabilir. Kardeş kıskançlığı her yaşta görülebilir, ancak 2-6 yaş arasındaki çocuklarda daha belirgin hale gelir. Bu dönem, çocuğun bağımsızlık arayışı ve duygusal gelişimiyle bağlantılıdır. Yeni kardeşin varlığı, çocuğun evdeki pozisyonunu sorgulamasına ve daha fazla ilgi ve sevgi istemesine neden olabilir. Çocuk, bazen bu duyguları öfke, kızgınlık veya geri çekilme gibi davranışlarla dışa vurabilir. Ebeveynlerin, çocuklarına güvence vermesi ve her ikisine de eşit sevgi ve ilgi göstermesi, kardeş kıskançlığının üstesinden gelinmesine yardımcı olabilir. Sabırlı olmak ve her iki çocuğun da duygusal ihtiyaçlarını karşılamak önemlidir.
Yeni bir kardeşin doğumu, çocuğun aile üyelerinden aldığı ilgi ve sevgiyi büyük ölçüde azaltabilir. Çocuk, yeni doğan kardeşinin tüm dikkat ve sevgiyi üzerine çektiğini hissedebilir. Bu, çocuğun kendini ihmal edilmiş ve güvensiz hissetmesine yol açabilir.
Büyüyen bir çocuk, bağımsızlık ve kendine ait bir alan isteğiyle kardeşine karşı rekabetçi bir hale gelebilir. Özellikle tek çocukken ailenin tek odak noktası olan çocuk, yeni kardeşi ile dikkati paylaşmakta zorlanabilir. Bu durum, paylaşma ve başkalarına alan bırakma konusunda zorluk yaratabilir.
Çocuklar, kardeşlerinin farklılıklarını fark ettiklerinde kıskanabilirler. Özellikle, bir çocuk kardeşini daha çok sevimli, ilgi çekici veya becerikli buluyorsa, bu da kıskançlık ve rekabet duygularını tetikleyebilir.
Çocuklar, kardeşlerinin doğumuyla birlikte anne-baba ilişkilerini de yeniden değerlendirirler. Yeni bir kardeş, anne-baba ile daha fazla vakit geçirmeyi tercih ediyorsa, bu da çocuğun kendini dışlanmış hissetmesine neden olabilir. Ayrıca, ailedeki ilişkisel değişiklikler, çocuğun duygusal çatışmalar yaşamasına yol açabilir.
Bazı durumlarda, bir çocuk, önceki kardeş ilişkilerinden ya da kendi geçmiş deneyimlerinden kıskanma ve rekabet ile ilgili duygular geliştirebilir. Kardeşin aşırı ilgi çekmesi ya da özgüven eksiklikleri çocuğun kıskanmasını tetikleyebilir.
Ebeveynler, her iki çocuğa da eşit derecede ilgi ve sevgi göstermelidir. Yeni doğan bebek, doğrudan dikkat çekiyor olsa da, büyüyen çocuğa da duygusal olarak yakın ilgi gösterilmelidir. Çocuğun sevildiğini hissetmesi ve güvende olduğunu bilmesi önemlidir.
Ebeveynler, çocuklarının birbirleriyle sağlıklı ilişkiler geliştirmelerini teşvik etmelidir. Onlara ortak oyunlar, güzel anılar ve pozitif etkileşimler yaratmalarına yardımcı olmalıdırlar. Kardeşlerin birlikte zaman geçirmeleri, bağlarını güçlendirebilir.
Çocuklar, kardeşlerinin başarılarını kutlamayı öğrenmelidirler. Ebeveynler, çocuğun kardeşinin başarısını takdir ederek, rekabetçi bir atmosfer yaratmak yerine işbirliği ve yardımlaşmayı vurgulamalıdır.
Çocuklar, birbirlerinden farklı olabilirler. Her iki çocuğun kişiliklerine ve ihtiyaçlarına saygı göstermek önemlidir. Bu, çocuğun kendisini özel ve benzersiz hissetmesine yardımcı olur, kıskançlık duygularını azaltabilir.
Çocuk, kıskanma duygusu yaşarken duygusal destek almalıdır. Açık iletişim kurarak, çocukların duygusal açıdan nasıl hissettiklerini anlamak gerekir. Kardeş kıskanıklığı fiziksel değil, duygusal bir ihtiyaçtır ve güvenli bir ortamda hislerini ifade edebilmeleri sağlanmalıdır.
Çocukların kardeş kıskanıklığını geçici bir durum olarak görmek önemlidir. Zamanla bu duygular azalır. Ebeveynler, bu davranışları doğal ve gelişimsel bir süreç olarak kabul edip, sabırlı olmalıdırlar.
Kardeş kıskanıklığı, çocukların gelişim sürecinde karşılaştığı yaygın bir duygusal durumdur. Ancak, aile desteği, eşit sevgi ve ilgi ile bu duygular yönetilebilir. Çocukların kardeşlerine karşı sağlıklı bir ilişki kurmaları için rehberlik etmek, aile içindeki duygusal bağları güçlendirebilir ve kardeş kıskanıklığını ortadan kaldırabilir. Sabırlı ve anlayışlı bir yaklaşım, her iki çocuğun da sevgi ve güven içinde büyümelerini sağlar.
İlk önce hamilelik döneminde çocuğa anlayacağı bir dilde bir kardeşinin doğacağı söylenebilir.
Yeni kardeş doğduğu zaman ilk çocuğun bakımının aksamaması gerekir. Bunun için evde ki aile fertlerinin ilk çocuğun bakımına yardımcı olmaları lazımdır. Çocuğun yedirilmesi, banyosunun yaptırılması, üzerinin giydirilmesi, yatırılması, okula götürülmesi gibi işlerin yeni kardeş doğmadan öncede diğer aile fertleri yardımcı olmaya başlar iseler çocuk kendini ihmal edilmiş hissetmez.
İlk çocuktan kardeşi için yardım isteyebilirsiniz. Örneğin; kardeşine giysi, oyuncak seçme gibi. Bundan ötürü çocuğunuzu övün.
Kardeşine göstereceği olumsuz davranışlardan ötürü çocuğunuzu kesinlikle dövmeyin. Kardeşine vurması durumunda ‘‘artık senin annen değilim’’ gibi sözlerden uzak durun. Bu tür davranışlarınız çocuğunuzun öfkesini ve kıskançlığını daha da arttırır.
Çocuğunuzu olumsuz davranışlarından ötürü evden uzaklaştırmayın. Örneğin; kardeşine vurmasından ötürü çocuğu teyze, hala gibi başka bir eve kalmaya göndermeyin. Çünkü çocuk bu durumu ‘’kardeşim doğdu artık beni sevmiyorlar, beni istemiyorlar’’ şeklinde değerlendirebilir. Kardeşleri birbirinden uzaklaştırmak yerine, yakınlaştıracak ortamlar oluşturun.
Çocuğunuzun yeteneklerini ön plana çıkarın ve olumlu şeyler yapmasını destekleyin, övün, ödüllendirin.
Kardeşler arasında kesinlikle kıyaslama yapmayın. Kıyas çoğun rekabet duygusunu artırır. Örneğin; ‘’Ali bebekken çok ağlardı. Ahmet ise çok akıllı, huysuzluğu yok’’ gibi.
İlk çocukla diğer kardeşin olmadığı zamanlarda da vakit geçirilmelidir.
Çocuğun eşyalarını ve oyuncaklarını kardeşine çocuğun izni olmadan verilmemelidir.