Enkoprezis, çocuklarda görülen kronik dışkı kaçırma durumudur. Genellikle 4 yaş ve üzeri çocuklarda tuvalet eğitimi tamamlandıktan sonra ortaya çıkar ve fiziksel veya psikolojik faktörlerden kaynaklanabilir. Enkoprezis, hem çocuğun hem de ailesinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir ve tedavi edilmediğinde uzun süre devam edebilir.
Enkoprezis, bir çocuğun bağırsaklarını kontrol edememesi ve istemsiz dışkı kaçırması durumudur. Genellikle 4 yaşından sonra ortaya çıkar ve çocuklarda sık karşılaşılan bir bağırsak problemi olarak kabul edilir. Enkoprezis, sosyal, psikolojik ve fiziksel etkileri nedeniyle erken teşhis ve tedavi gerektiren bir durumdur.
Enkoprezis iki ana gruba ayrılır:
✔ Çocuk tuvalet eğitimi tamamlanmadan önce sürekli dışkı kaçırıyorsa görülür.
✔ Genellikle fiziksel nedenlerden kaynaklanır.
✔ Çocuk tuvalet eğitimi tamamlandıktan sonra dışkı kaçırmaya başlar.
✔ Çoğunlukla stres, kaygı, psikolojik travmalar veya kabızlık nedeniyle ortaya çıkar.
✔ Dışkıyı tutamama ve iç çamaşıra bulaşma
✔ Sert ve büyük dışkılama (kabızlık nedeniyle)
✔ Tuvaleti kullanmayı reddetme veya kaçınma
✔ Karın ağrısı ve şişkinlik
✔ Bağırsak hareketlerinde düzensizlik
✔ Kötü kokulu dışkı kaçırma
Enkoprezis, fiziksel ve psikolojik faktörlerden kaynaklanabilir:
✔ Sert ve büyük dışkılar bağırsakları genişleterek hissizleşmeye neden olur.
✔ Çocuk, tuvalete gitmeyi erteledikçe dışkı sertleşir ve istemsiz kaçırmalar başlar.
✔ Tuvalet eğitimi sürecinde yaşanan travmalar (zorlayıcı veya erken tuvalet eğitimi).
✔ Aile içi stres, boşanma, kardeş doğumu veya okul problemleri.
✔ Özgüven eksikliği veya kaygı bozukluğu.
✔ Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB).
✔ Otizm spektrum bozukluğu veya zihinsel gelişim gerilikleri.
✔ Beyin ve sinir sistemine bağlı bazı rahatsızlıklar.
Enkoprezis teşhisi için çocuk doktoru, çocuk gastroenteroloğu veya çocuk psikoloğu tarafından değerlendirme yapılır.
✔ Tıbbi geçmişin incelenmesi (dışkılama alışkanlıkları, kabızlık durumu).
✔ Fiziksel muayene (bağırsak yapısı, sinir fonksiyonları).
✔ Röntgen veya ultrason ile bağırsak kontrolü.
✔ Psikolojik değerlendirme (kaygı, stres, travma geçmişi).
✔ Bol lifli gıdalar tüketmek (meyve, sebze, tam tahıllı gıdalar).
✔ Bol su içmek.
✔ Probiyotik ve prebiyotik takviyeler almak.
✔ Doktorun önerdiği hafif müshil (laksatif) ilaçları kullanmak.
✔ Çocuğu düzenli tuvalete gitmeye teşvik etmek.
✔ Tuvalet eğitimi sırasında baskıcı olmamak.
✔ Tuvalet kullanımı sonrası ödüllendirme yöntemlerini uygulamak.
✔ Bilişsel davranışçı terapi (BDT) ile kaygı ve stresle başa çıkma becerilerini geliştirmek.
✔ Aile terapisi ile ebeveynlerin çocuklarına nasıl destek olacağını öğrenmesi.
✔ Özgüven artırıcı aktiviteler (spor, sanat, sosyal etkinlikler).
✔ Sabırlı olun: Çocuğunuza kızmak veya onu utandırmak, sorunu daha da kötüleştirebilir.
✔ Olumlu bir tutum sergileyin: Dışkı kaçırma konusunda çocuğunuzu destekleyici olun.
✔ Rutin oluşturun: Çocuğun belirli saatlerde tuvalete gitmesini sağlayın.
✔ Beslenmeye dikkat edin: Kabızlığı önlemek için sağlıklı beslenme düzeni oluşturun.
✔ Çocuğunuzu anlamaya çalışın: Enkoprezis, çocuğunuzun isteyerek yaptığı bir şey değildir.
Genellikle 4 yaşından sonra görülür. Çocuklarda tuvalet eğitimi tamamlandıktan sonra ortaya çıkar.
Bazı vakalar kendiliğinden düzelebilir, ancak çoğu durumda tedavi ve destek gereklidir.
Hem fiziksel hem de psikolojik nedenlerden kaynaklanabilir. Kabızlık, sinir sistemi problemleri veya stres tetikleyici olabilir.
Çocuk gastroenteroloji, çocuk psikolojisi veya çocuk cerrahisi uzmanına danışılmalıdır.
Bazı durumlarda doktor kontrolünde müshil ilaçları önerilebilir. Ancak, psikolojik tedavi ve beslenme düzeni daha uzun vadeli çözümler sunar.
Enkoprezis (dışkı kaçırma), hem fiziksel hem de psikolojik faktörlerden kaynaklanabilen bir durumdur. Çocuklarda özgüven kaybına ve sosyal izolasyona yol açabilir. Erken teşhis, doğru tedavi ve aile desteği ile enkoprezis başarılı bir şekilde yönetilebilir.